|
In
tegenstelling tot wat men zou kunnen
denken is reclame niet enkel een
bijproduct van onze moderne
consumptiemaatschappij.
Een groepje Belgische steendrukkers
heeft reeds in de jaren 1840-60 een ware
rage ontketend rond geïllustreerde
advertenties. Hun fenomenaal procedé,
dat vlug de bijnaam 'porseleinkaart' zou
krijgen heeft ons een schat aan
informatie nagelaten over de commerciële
activiteit in onze steden en dorpen.
Porseleinkaarten worden regelmatig en
zeer ten onrechte beschreven als de
voorloper van de moderne postkaart.
Niets is minder waar! Waarschijnlijk
baseert men zich hiervoor op een reeks stadsgezichtjes (Gent, Brugge, Antwerpen,
Ieper, Namur, Oostende, enz...) die
hoofdzakelijk door Daveluy en Delay-De
Muyttere in Brugge werden gedrukt op
porseleinkaart. De vergelijking met
postkaarten houdt daar echter mee op.
Het overgrote deel van
porseleinkaarten zijn reclamekaarten.
Publicitaire kaartjes die gedrukt werden
voor een onwaarschijnlijk aantal kleine
en middelgrote handelszaken.
Geen
enkele tak van de kleinhandel lijkt aan
de rage ontsnapt te zijn : hotels,
restaurants, slagers, uurwerkmakers,
juweliers, hoefsmeden, kappers,
architecten, hoedenmakers, kleermakers,
drukkers natuurlijk, kolenhandelaars,
koetsenmakers, transporteurs,
scheepsmakelaars, enz., enz... De meeste
kaarten waren geïllustreerd met zichtjes
van de winkels, de werkplaatsen, de
voorgevels of de producten. Het lijkt
alsof het fenomeen in enkele jaren is
uitgegroeid tot een ware industrie
waarbij de handelaars telkens wilden
uitpakken met een nog mooiere, nog
grotere en betere kaart dan die van de
concurrent.
Het
procedé werd vlug ook gebruikt voor
visitekaartjes, wijnetiketten, kleine
affiches voor feestelijkheden en
evenementen, aankondigingen voor
huwelijken en overlijden,
toegangskaarten, nieuwjaarswensen, menus,
enz... Hierbij wordt ook het
genealogisch belang duidelijk van de
vele kaarten.
De Belgische lithografen hadden met hun
totaal nieuw drukprocedé de buitenlandse
drukkers ver achter zich gelaten.
Jacqmain, Vande Steene, Gyselynck en
Defferrez uit Gent, Daveluy en Delay te
Brugge, Carbotte uit Namur, Bevernaege
in Oudenaarde, Heger, Schildknecht en
Hannotiau te Brussel, Ratinckx en Mayer
te Antwerpen, Blanchet te Kortrijk,
Barella in Leuven, Hahn in Verviers,
enz...
Hoewel
men soms ook Duitse, Franse en Engelse
porseleinkaarten ziet, ze zijn zelden zo
kleurrijk met goud en brons gedrukt als
de Belgische. De Belgische drukkers
hadden ver buiten de grenzen hun
reputatie opgebouwd. Ze drukten onder
andere kaarten voor Engelse, Duitse,
Hollandse en Franse handels. Hahn uit
Verviers drukte zelfs een prachtige
kaart voor een hotel in Moskou.
Eigenaardig genoeg is er tot nu toe zeer
weinig gepubliceerd rond
porseleinkaarten. Hopelijk kan deze
Cd-Rom de welverdiende interesse voor
dit miskende fenomeen helpen opwakkeren.
|
